over het maken van een een realistische portret tekening

Op bovenstaande foto zie je een detail van een portret in houtskool dat ik onlangs heb getekend. In mijn hand de materialen die ik daarvoor gebruikt heb. Het tekenen van realisme heeft iets magisch, vind ik. Van kleins af aan was ik al gefascineerd door de manier waarop iets driedimensionaal weergegeven kon worden op een plat vlak.

Ik weet nog goed dat ik op heel jonge leeftijd op sinterklaasavond een grote doos kleurpotloden kreeg….

Diepe indruk maakte dat op mij, en ik gebruik ze nog steeds (of in ieder geval, de paar die ervan over zijn). Op de voorkant van de doos bruynzeel potloden stond een prachtige kleurige getekende vogel, en ik vond het wonderbaarlijk dat het mogelijk was om zoiets moois te tekenen met de potloden die in de doos zaten!

Tekenen deed ik altijd veel en graag maar het heeft erg lang geduurd voor ik enthousiast begon te raken over mijn resultaten.

Zo gaat het met alles dat je nieuw leert denk ik; in eerste instantie lijkt het maar niet te lukken maar je moet het gewoon door blijven proberen. En dan, zo ineens lijkt het wel, begin je er handigheid in te krijgen. En als je merkt dat je vooruit gaat en controle begint te krijgen over hetgeen je onder de knie wilt krijgen, dan pas begint het echt leuk te worden! Tekenen is dus ook niet iets dat de één wel kan en de ander niet, maar een vaardigheid die geleerd en ontwikkeld moet worden, als alle andere. Wanneer je over een aantal eigenschappen beschikt die handig zijn voor die vaardigheid (zoals voor tekenen onder andere; een fijne motoriek en een goede oog-hand coordinatie) is het iets makkelijker te leren. Maar nog steeds moet er veel tijd en oefening gestoken worden in het ontwikkelen van de benodigde vaardigheden. En vervolgens het verder ontwikkelen van je eigen techniek en uitdrukkingsvormen.

Zoals je misschien al gezien hebt op mijn website maak ik mijn tekeningen graag met houtskool en wit krijt. Vaak gecombineerd met andere materialen, zoals acrylverf of pastelkrijt.

Maar bovenstaande tekening heb ik op gewoon grijs tekenpapier gemaakt. Ik gebruik houtskoolpotloden in verschillende hardheden (hb, 2b, 4b en 6b). Verder papieren tortillons om het houtskoolpoeder in het papier te drukken op de plaatsen waar ik dat nodig vind.  Voor de hooglichten gebruik ik wit krijt of wit pastelpotlood.

Afhankelijk van hoe licht of hoe donker de tekening wordt gebruik ik hiervan meer of minder. En soms zelfs helemaal niet, zoals in onderstaande portretschets;

Hier gebruikte ik de lichte tint van de ondergrond voor de lichtste delen. En soms maak ik een tekening zo donker dat de lichtere delen van alle donkere tonen voldoende licht zijn naar mijn smaak.

De penseel (op de bovenste foto) gebruik ik enkel voor het wegvegen van gumresten, want gummen doe ik ook veel.

Ik gum niet om iets weg te vegen dat fout is maar gebruik het gum om vorm en het verschil van toonwaarden aan te geven. Of anders gezegd; met het houtskool ga ik donkerder, met het gum weer lichter. Dan met het houtskool weer donkerder, en vervolgens met het gum weer lichter, en zo voort. Door dat steeds te herhalen kun je in iedere volgende laag meer diepte krijgen, precies zoals je met schilderen doet. Gum kun je in veel verschillende vormen kopen. Zo heb je gum in blokken, potloodvorm, kneedgum en electrische gum. Ik gebruik allerlei soorten, al naargelang het effect dat ik wil bereiken.  Alleen de electrische variant heeft me nog niet overtuigd dus die ligt nog als nieuw in mijn ‘gereedschapskist’.

Een realistische portrettekening in houtskool heeft een heel eigen uitstraling.

Het is niet te vergelijken met een foto, of zwartwit of kleurloos bewerkt beeld. Door de vele lagen -waarvan er altijd enkele transparant blijven- ontstaat er diepte die een foto niet heeft. En bij het tekenen (of schilderen) worden er duidelijke keuzes gemaakt welke onderdelen meer de aandacht krijgen en welke minder.

zelfportet in houtskool. detail

Binnenkort zal ik de tekening van de allereerste detailfoto in zijn geheel laten zien. Als hij helemaal af is.

En als je alvast meer wilt weten over het tekenen met houtskool vind je het misschien leuk om onderstaande berichten te lezen;

honden/dubbelportret in houtskool

hondenportret stap voor stap