tekening in houtskool  stap voor stap - instructief - jennifer koning
werk in uitvoering…

In dit stukje vertel ik je over mijn manier van tekenen met houtskool.

Hiervoor gebruik ik graag getint papier. Dat kan papier zijn dat al een kleur heeft of gewoon wit papier waar ik eerst met houtskool- of grafietpoeder een dun laagje kleur op aanbreng.  Bij het gebruik van getint papier heb je een middentoon als uitgangspunt (heel belangrijk om in je achterhoofd te houden!) en van hieruit kun je dan zowel donkerder als lichter gaan.

Ik heb de tekening in verschillende stadia gefotografeerd, en hieronder kun je zien hoe deze stap voor stap wordt uitgewerkt!

instructief - houtskool - foto
stap 1

Foto 1/ van grote vlakken naar steeds meer uitgewerkt

In de eerste stap zet je lichtjes op papier hoe groot je het wilt gaan tekenen; geef de boven- onder en zijkant aan. Dan kijk je door je oogharen naar je onderwerp en geeft in vlakken weer wat je ziet. Dus geen lijnen (!) maar vlakken in vormen. Hier is het pastelpoeder met de applicator erg geschikt voor, je kunt het vergelijken met schilderen met een paletmes. Je kijkt nog niet naar details maar naar de grote vormen en vlakken.

Foto 2/ werk steeds aan het geheel

Wanneer je deze grote vormen met het pastelpoeder op papier hebt kunt je ze verzachten door er met een tissue overheen te gaan. Werk vervolgens deze grote vlakken bij met gum waar het lichter moet en het pastelpoeder met de applicator waar het donkerder moet. Hier begint het verfijnen van de tekening al, je kijkt nog steeds naar de vlakken en werkt deze steeds meer bij.

instructief - houtskooltekenen - stap 3
stap 3
instructief - houtskool tekening - stap 2
stap 2

Foto 3 / teken met de vorm mee

Wanneer je vlakken redelijk op orde hebt is de volgende stap te kijken naar de vorm; hoe is de bolling van de neus bijvoorbeeld, en van het voorhoofd, of onder het oog? Ga tijdens het tekenen met de rondingen en hollingen mee,  denk alsof je aan het beeldhouwen bent, alsof het in 3D is. En werk steeds aan het geheel;  ga nog niet met de details bezig en werk niet te lang aan een deeltje van de tekening maar ga rond, alles bij langs.

Foto 4 / zorg dat je de toonwaarden op orde hebt vóór je met wit begint

Heb je de toonwaarden op orde in de grijstinten? Of met andere woorden; klopt je tekening maar is het nog wat aan de donkere kant? Dan kun je met het wit beginnen.  Doe dat weer lichtjes zodat je ook deze toonwaarden in stappen kunt opbouwen.  Heel belangrijk is het om scherpe punten op je potloden te hebben zodat je precies kunt werken, en houd je potlood aan het uiteinde vast wanneer je weinig druk wilt uitoefenen.

instructief - houtskooltekenen - stap 4
stap 4
instructief - houtskooltekening -stap 5
stap 5

Foto 5 / werk verder aan de toonwaarden, steeds meer gedetailleerd

Nu je het wit hebt toegevoegd kun je weer opnieuw verder werken aan de toonwaarden.  Kloppen ze in samenhang, klopt de vorm nog en is de vorm in grote lijnen van je start nog voldoende zichtbaar? Waar wil je de aandacht op vestigen? Dan kun je daar bijvoorbeeld wat meer contrast in aanbrengen door de lichtste en donkerste toon naast elkaar te zetten.

Hieronder het eindresultaat;

instructief - houtskooltekenen -eind - foto 6
het eindresultaat ; portret van koe Quatre Nienta

En als je je afvraagt welke tekenmaterialen ik gebruikt heb;))

mijn tekenmaterialen - instructief - jennifer koning

Linksboven mijn puntenslijper; een Dahle 77 waarmee je heel scherpe punten krijgt! Ook vind ik een gewone handpuntenslijper altijd handig om erbij te hebben.

Daarnaast; Twee penselen met zachte haren; eentje om gumresten van het papier te vegen en eentje om houtskoolpoeder ín het papier te drukken.

Tissues, om de vlakken die in het begin gezet zijn met pastelpoeder, te verzachten

Linksonder; Panpastel en bijbehorende applicators; het panpastel is poeder geperst in een blikje en dit kun je op het papier aanbrengen met verschillende soorten en vormen applicators. Ik gebruik voornamelijk de driehoekige vorm in het tekenen van vorm. De grotere gebruik ik voor grotere oppervlakken en de kleinste voor het verzachten van kleine delen.

Daarnaast; Gum in verschillende soorten; een gewoon gumblok, kneedgum, gum in een potloodvorm van koh-I-noor en stabilo en tombow. Met al deze verschillende soorten gum kun je in allerlei vormen en groottes gummen, van vlakken tot heel kleine puntjes en lijnen. Sommige soorten zijn wat harder, sommige wat zachter dus het is maar net wat je zelf prettig vindt en bij jouw werkwijze past.

Houtskoolpotloden in verschillende hardheden/6B,4B,2B en HB. De meest zachte is 6B en de hardste is HB, de zachte gebruik ik om snel grote vlakker donker te maken én in het begin want dat is –wanneer je het lichtjes gebruikt- nog makkelijk uit te gummen. De 2B gebruik ik het meest, voor het uitwerken van de toonwaarden en het aanbrengen van details, en de HB gebruik ik voornamelijk voor het verzachten van wit, dat een soort pastelpotlood is.

Rechts naast de potloden; Potloodverlengers, om je potloden tot het einde toe te kunnen gebruiken.

En tot slot rechtsonder de papieren tortillons. Deze gebruik ik niet veel maar vind ik wel handig om heel klein en precies houtskool in het papier te ‘drukken’.  Ik gebruik ze dus eigenlijk zoals de tissues en het penseel om het poeder in het papier te duwen en/of delen te verzachten, bijvoorbeeld wanneer ik de verschillende toonwaarden in een klein deel -zoals een oog- wil uitwerken.

Ik heb dit stuk geschreven voor het digitale ‘Kunstenaar Magazine’

Even geleden heb ik ook zo’n tekening- stap- voor- stap- artikel geschreven en tekende toen een klein portretje van een cocker spaniel. Het principe is hetzelfde als hierboven, en mocht je het leuk vinden om ook nog even te bekijken klik dan op onderstaande link.

houtskool tekening – stap voor stap